Artrose in de rug: de symptomen
Artrose is een chronische aandoening waar 10% van de 60-plussers wereldwijd last van heeft volgens de Arthritis Foundation. Bij artrose gaat het kraakbeen in een gewricht achteruit. Bij artrose in de rug verslechteren de kraakbeenschijven tussen de wervels. Het kraakbeen heeft als doel om de wervels soepel langs elkaar heen te laten bewegen. Maar als het kraakbeen dunner en brokkelig wordt, kunnen wervels elkaar raken. Dat zorgt dan voor pijn in de rug of de billen en benen.
Wat is artrose in de rug?
Artrose in de rug is een verslechtering van het kraakbeen tussen de ruggenwervels. Om te begrijpen wat artrose in de rug is, is het belangrijk om te begrijpen hoe de rug werkt. De wervelkolom, of ruggengraat, is een belangrijk onderdeel van het skelet. Ze zorgt voor stabiliteit en bescherming van het ruggenmerg (het zenuwstelsel). Ook maakt ze bewegingen zoals buigen en draaien mogelijk. De wervelkolom bestaat uit 33 tot 34 wervels. Deze stevige botten zijn door tussenwervelschijven van kraakbeen met elkaar verbonden.
Artrose kan op verschillende plekken in de wervelkolom ontstaan en wordt daarom ook wel spondylartrose of spondylose (oud-Grieks voor wervel) genoemd. Wat rugartrose eigenlijk doet, is ervoor zorgen dat de kwaliteit van de tussenwervelschijven steeds slechter wordt. Het kraakbeen wordt heel dun of het verdwijnt, waardoor de ruggenwervels elkaar tijdens het bewegen raken. Om de wervelkolom te stabiliseren, maakt het lichaam extra bot aan. Hierdoor wordt bewegen moeilijker en kan er pijn ontstaan.
De 3 soorten rugartrose
Artrose in de rug kan op meerdere plekken in de wervelkolom ontstaan. Er kan onderscheid gemaakt worden tussen 3 verschillende soorten:
Cervicale spondylose
Deze vorm ontstaat in de halswervels en komt het meest voor.
Thoracale spondylose
Dit is een vorm van artrose in de borstwervels. Omdat deze wervels niet veel bewegen komt deze soort weinig voor.
Lumbale spondylose
De lumbale wervelkolom bestaat uit de lendenwervels. Dat zijn de wervels in de lage rug, tussen de ribben en het bekken.
Symptomen van artrose in de rug
Artrose in de rug kan verschillende symptomen hebben. De bekendste symptomen zijn startstijfheid en -pijn. Na een lange tijd stil te hebben gezeten of gelegen kan de rug stijf en pijnlijk zijn. Bijvoorbeeld na een lange autorit of ’s ochtends bij het opstaan. Door te bewegen trekken de stijfheid en pijn meestal weg. Een ander typisch symptoom van artrose in de rug is de vorming van extra bot (uitstulpingen) in de wervelkolom. De wervelkolom wordt hiermee verstevigd, maar het heeft ook nadelige gevolgen. De uitstulpingen kunnen zenuwen in de wervelkolom beklemmen, waardoor er pijn in de onderrug ontstaat. De pijn kan ook uitstralen naar de benen en billen. Ook kan het lastiger worden om de rug te bewegen.
Als de artrose in de rug verder ontwikkelt, kunnen er andere klachten ontstaan. Door irritatie van de botuitstulpingen kunnen er ontstekingen ontstaan in spieren en pezen. Ook kan afbrokkelend kraakbeen voor irritaties zorgen.
Oorzaak van artrose in de rug
Er is geen duidelijke oorzaak voor artrose in de rug. Wel is bekend dat erfelijkheid een rol kan spelen. Als artrose vaker voorkomt bij uw (groot)ouders, ooms of tantes, dan is de kans groter dat u op relatief jonge leeftijd artrose krijgt. Daarnaast zijn er een aantal zaken die de kans op artrose verhogen:
- hogere leeftijd;
- overgewicht;
- zwaar lichamelijk werk;
- roken;
- een verschil in de beenlengte;
- intensieve sport;
- X- of O-benen.
Diagnose: artrose in de rug
De diagnose spondylartrose wordt gesteld door lichamelijk onderzoek en een gesprek met een arts. Een röntgenfoto kan onderdeel zijn van het lichamelijke onderzoek. Hoewel kraakbeenschijven niet zichtbaar zijn op een röntgenfoto, kunnen botvergroeiingen of afwijkende afstanden tussen de wervels wel een teken zijn van artrose in de rug. Het kan soms ook nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten door middel van bloedonderzoek.
Tijdens het gesprek worden er door de arts vragen gesteld over de symptomen die ervaren worden. Vervolgens legt hij de symptomen naast elkaar om te bepalen of het al dan niet om artrose in de rug gaat. De arts zal ook kijken of hij vergroeiingen in de rug ziet of vochtophopingen kan vinden. Vochtophopingen kunnen namelijk een teken zijn van ontstekingen die door artrose veroorzaakt kunnen worden.
Wat te doen bij artrose in de rug?
Artrose is een chronische aandoening. Dat betekent dat de ziekte niet genezen kan worden en de klachten alleen maar zullen toenemen. Om de klachten bij artrose in de rug te verminderen, kunt u bijvoorbeeld letten op uw beweging. Door beweging houdt u uw botten sterk. Maak bijvoorbeeld regelmatig een wandelingetje. Hoewel beweging juist goed is voor de rug, moeten mensen met een fysiek zwaar beroep extra opletten. Veel bukken en zwaar tillen zijn juist slecht voor de rug en maken de klachten van artrose net erger.
Artrose in de rug: oefeningen
Beweging is het belangrijkste onderdeel van pijnbestrijding bij artrose in de rug. Naast wandelen en fietsen kunt u ook rugoefeningen doen om de botten en spieren sterk te houden. U kunt de oefeningen thuis doen of een fysiotherapeut om advies vragen.
Een voorbeeld van zo’n oefening bij artrose in de rug:
- Ga plat op de grond op uw rug liggen.
- Plooi uw de knieën en houd uw voeten plat op de grond.
- Bol uw onderrug door uw bekken opzij te kantelen, houd dit 3 seconden aan.
- Ontspan.
- Maak uw rug ook eens hol, door uw bekken naar voren te kantelen. Houd dit weer 3 seconden aan.
- Ontspan weer.
Goed eten
Ook de juiste voeding kan helpen om botten sterk te houden. Calcium, uit onder andere melk, groenten, noten en peulvruchten, en vitamine D, uit bijvoorbeeld vette vis, dragen daaraan bij. Vis bevat ook omega 3, glucosamine, chondroïtine en hyaluronzuur. Deze vetzuren zijn goed voor het kraakbeen. Ook in schelpdieren zit omega 3.
Speciale schoenen
Wordt de rugartrose veroorzaakt door een verkeerde stand van uw benen? Dan kunnen speciale schoenen, zoals podotherapeutische schoenen of schoenen met inlegzolen, de oplossing zijn. Wanneer uw enkel of voet naar buiten of binnen kantelt, is dat slecht voor de rug. De juiste schoenen kunnen de stand van uw voeten compenseren, waardoor de belasting van de rug weer normaal wordt.
Pijnbestrijding bij artrose in de rug
Heeft u erg veel last van pijn in uw rug, benen of billen? Als de oefeningen en bewegingen niet helpen, kunt u overwegen medicatie te gebruiken. Overleg altijd met de huisarts of de behandelend arts in het ziekenhuis wanneer er gestart wordt met pijnbestrijding bij artrose in de rug. In de meeste gevallen schrijft een (huis)arts paracetamol voor om de ergste pijn te verlichten.
Een andere optie is NSAID-medicatie. Dat zijn pijnstillers en ontstekingsremmers, zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac. Deze middelen kunnen helpen wanneer de spieren, gewrichtsbanden (ligamenten) of pezen in de wervelkolom ontsteken door de artrose. NSAID-medicatie is verkrijgbaar als gel of in pilvorm. Het voordeel van de gelmedicatie is dat u deze rechtstreeks op de pijnlijke plek aanbrengt.
In extreme gevallen injecteert een orthopedisch chirurg of een reumatoloog ontstekingsremmende stoffen in het gewricht. Dit helpt echter vaak maar tijdelijk.
Operatie bij artrose in de rug
Als de artrose in de rug ervoor zorgt dat het centraal zenuwstelsel niet meer kan functioneren, kan een rugoperatie een oplossing zijn. Een operatie bij artrose in de rug noemen we ‘spondylodese’. De rug wordt geopereerd als de wervelkolom instabiel is geworden of wanneer er verder geen behandeling meer mogelijk is. Om de rug weer stabiel te maken, worden er 2 of meerdere wervels vastgezet met schroeven en plaatjes. De tussenwervelschijf wordt, als deze niet is weggesleten, weggehaald en de ruimte tussen de wervels wordt opgevuld met (kunst)bot. De wervels groeien hierdoor vast. De chirurg kan een beknelde zenuw ook bevrijden door een deel van de wervel (de wervelboog) weg te halen. Na de operatie kunt u met hulp van een kinesist leren hoe u met zo min mogelijk pijn weer kan gaan bewegen.
Meer over gezondheid