Artrose in de knie
De knie is het meest ingewikkelde gewricht van het menselijk lichaam. De knie is een scharniergewricht. Normaal kan zo’n scharniergewricht maar in één richting bewegen: buigen en strekken. Maar bij de knie is dat een beetje anders, ze kan namelijk ook draaien. Bij het draaien houden komvormige kraakbeenschijfjes op het uiteinde van het scheenbeen (het onderbeen) het dijbeen (het bovenbeen) op zijn plaats. Maar wat gebeurt er als dat kraakbeen door knieartrose verslechtert?
Als kraakbeen in de knie verslechtert, wordt bewegen van de knie pijnlijk. Gezond kraakbeen verbindt botten zonder dat zij elkaar direct raken. Raken ze elkaar wel, dan doet dat pijn en beschadigen ze elkaar. Contact met kraakbeen doet geen pijn, want er lopen geen zenuwen of bloedvaten door het weefsel. Daarnaast beschadigen botten het kraakbeen niet. Het kraakbeen is namelijk een beetje flexibel waardoor de vorm zich kan aanpassen. Dat er geen zenuwbanen en bloedvaten door het kraakbeen lopen heeft ook een nadeel. Daardoor kan het kraakbeen niet herstellen. Voor herstel van lichaamsweefsel is doorbloeding nodig. Het is dan ook belangrijk om schade te voorkomen.
Wat is artrose in de knie
Bij artrose in de knie is het kraakbeen beschadigd; het is dun en onregelmatig van vorm. Kraakbeen hoort juist dik en glad te zijn, zodat de botten soepel langs elkaar kunnen bewegen. Het kraakbeen in de knie zorgt voor een soepele beweging tussen het scheenbeen en het dijbeen. Het scheen- en dijbeen worden bij elkaar gehouden door het gewrichtskapsel dat gevuld is met gewrichtsvocht. Aan de binnenkant van dat kapsel zit een slijmvlieslaag. Bij knieartrose ontstaan soms ontstekingen in het slijmvlies, waardoor de knie opzwelt. Wereldwijd hebben ruim 300 miljoen mensen last van knieartrose, zo blijkt uit onderzoek.
Artrose in de knie: symptomen
Het beschadigde kraakbeen in de knie zorgt voor pijn en stijfheid. Op de plekken waar het kraakbeen dun is, kunnen de botten van het scheen- en dijbeen elkaar raken. Hierdoor wordt bewegen in veel gevallen erg lastig en moeilijk. Belasting, zoals bij het trappenlopen, maakt de pijn in de knie erger. Maar ook na een tijd stilzitten, kan de knie stijf en pijnlijk aanvoelen. Bij knieartrose kunnen ontstekingen en vochtophopingen ontstaan, die buigen en strekken ook moeilijk maken. De symptomen van knieartrose zijn niet elke dag even goed te verdragen. Soms is het gewricht bijvoorbeeld zo stijf of zit het zo vol vocht dat de knie niet meer helemaal kan buigen en erg pijnlijk aanvoelt.
Bij knieartrose raakt niet alleen het kraakbeen beschadigd, het bot kan ook vervormen. Bij elke vorm van artrose kan er nieuw bot groeien op de plekken waar het kraakbeen erg dun is. Het bot wordt groter om de belasting te verdelen over een groter oppervlakte. Er ontstaan zichtbare en voelbare knobbels die osteofyten heten. De osteofyten groeien vooral aan de rand van het bot en duwen tegen de wand van het gewrichtskapsel aan. Dit geeft vaak een onaangenaam en pijnlijk gevoel.
Oorzaak nog onbekend
Knieartrose heeft niet één duidelijke oorzaak. Er wordt nog altijd volop onderzoek gedaan naar de oorzaken. Intussen is wel bekend dat er diverse factoren zijn die de kans op artrose vergroten. Zo is bekend dat artrose in de knie erfelijk is; ouders kunnen het aan hun kinderen doorgeven. Ook weten we dat het idee dat artrose vooral een ouderdomsziekte is, niet helemaal klopt. In de Verenigde Staten is zelfs twee derde van alle mensen met artrose jonger dan 65 jaar. Wel is duidelijk dat hoe ouder we worden, hoe groter de kans op artrose is. Daarbij hebben vrouwen meer kans op artrose dan mannen, net als mensen met overgewicht of een zwaar fysiek beroep. Als artrose veroorzaakt wordt door deze indirecte factoren noemen we dat primaire artrose. Artrose in de knie is secundaire artrose als er een onderliggende oorzaak is. Bijvoorbeeld een blessure of ongeval uit het verleden of een aangeboren, verkeerde stand van de benen.
Behandelen met oefeningen en bewegen
Er zijn verschillende manieren om de klachten van artrose in de knie te verminderen. Maar een behandeling om knieartrose echt te genezen, bestaat nog niet. Wanneer artrose in de knie wordt vastgesteld, is het advies om meer te bewegen. Zo blijft het gewricht soepel. Verder wordt mensen met overgewicht dringend aangeraden om naar een gezond gewicht te streven. Overgewicht is namelijk belastend voor de knie. Mensen met een zwaar beroep of een belastende sport, moeten de knie zo weinig mogelijk belasten. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn goede manieren van bewegen omdat de knie hierbij geen schokken krijgt. Terwijl de knie tijdens een rondje hardlopen bijvoorbeeld bij elke stap het lichaamsgewicht moet opvangen. Als het lastig is om zelf voldoende en gedoseerd te bewegen, dan kan een kinesist daarbij helpen. De kinesist kan speciale oefeningen voor knieartrose voorschrijven en begeleiden bij het oefenen. De artrosestichting van Atlanta geeft enkele voorbeelden van knieoefeningen bij artrose. Zeker in het begin kunnen de oefeningen wat oncomfortabel aanvoelen. Maar als er bij het oefenen hevige pijn ontstaat, dan moet de sessie afgebroken worden.
Pijnbestrijding
Het kan natuurlijk ook dat de knie te veel pijn doet voor oefeningen. Dan zijn er verschillende pijnstillers verkrijgbaar. Van paracetamol tot ontstekingsremmende NSAID-medicatie, bijvoorbeeld: ibuprofen, naxproxen of diclofenac. NSAID-medicatie is verkrijgbaar als pil of als gel om op de knie te smeren. Bij hevige pijn kan sterkere pijnstilling nodig zijn om de pijn te verlichten. Deze medicatie is alleen op voorschrift verkrijgbaar. Een andere oplossing om de pijn van artrose in de knie aan te pakken, is een kniebrace. Deze ondersteunt de knie waardoor deze minder snel overbelast raakt. Er zijn verschillende soorten kniebraces. Een compressiebrace is bedoeld voor beginnende artrose, terwijl een corrigerende brace bestemd is voor een knie in een verder artrosestadium.
Artrose opereren in de knie
Als de pijn in de knie niet of nauwelijks wegtrekt, is een operatie aan de knie met artrose mogelijk. Dit is een ingrijpende behandeling van artrose in de knie. Hierbij wordt het hele kniegewricht vervangen door een kunstknie. De revalidatie van deze operatie duurt zo’n 6 weken. Daarna kan de pijn aan de knie, verspreid over enkele jaren, langzaam afnemen. Volledig herstel duurt gemiddeld een half jaar. Helaas is de operatie geen garantie voor een pijnvrije knie. En er is een kleine kans op complicaties. Het lichaam kan de kunstknie afstoten of de wond zou kunnen ontsteken.
Meer over gezondheid