Wat is diabetes?
Diabetes is één van de meest voorkomende chronische ziekten. Volgens de World Health Organization (WHO) hebben zo’n 422 miljoen mensen wereldwijd diabetes. Naar verwachting zal het aantal mensen met diabetes de komende jaren alleen maar verder stijgen. Daarnaast zijn er ook mensen die diabetes hebben, maar dit nog niet weten. Het is een onzichtbare ziekte waar men jaren mee kan rondlopen zonder dit door te hebben. Zonder behandeling kan dit echter, omwille van de wisselende bloedsuikerspiegel, verschillende gevolgen hebben. Wat is diabetes en wat zijn de symptomen?
Diabetes mellitus, ook wel bekend als suikerziekte, is een chronische stofwisselingsziekte. De meest voorkomende vormen van diabetes zijn type 1 en type 2, elk met een eigen oorzaak en behandeling. Een andere vorm van diabetes die regelmatig voorkomt is zwangerschapsdiabetes. Andere vormen zijn zeer zeldzaam, namelijk: diabetes type 3c, CFRD, MODY, LADA, MIDD, diabetes insipidus en diabetes type 3 (alzheimer).
Mensen met diabetes hebben een tekort aan insuline, het lichaam reageert niet meer op insuline of het lichaam maakt helemaal geen insuline meer aan. Dit is afhankelijk van het type diabetes. Het tekort aan insuline zorgt ervoor dat de bloedsuikerwaarde, officieel bloedglucose, niet in evenwicht blijft. Hierdoor ontstaan er momenten waarop de bloedsuikerspiegel te hoog is (hyperglykemie) en momenten waarop de bloedsuikerspiegel te laag is (hypoglykemie).
De werking van insuline
Insuline is een hormoon dat aangemaakt wordt in de alvleesklier, in de eilandjes van Langerhans om precies te zijn. Dit hormoon zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel stabiel wordt gehouden. De alvleesklier geeft bij mensen zonder diabetes steeds een beetje insuline af tijdens de dag. Na een maaltijd neemt de afgifte van insuline sterk toe. Dit zorgt ervoor dat de bloedsuikerwaarde tussen de 4 en 6 mmol/l blijft en na het eten onder de 10 mmol/l.
Diabetes type 2
Diabetes type 2, ook wel bekend als ouderdomssuikerziekte, is veruit de meest voorkomende vorm van diabetes. 9 van de 10 mensen met diabetes heeft type 2 volgens de gegevens van de International Diabetes Federation. Bij dit type reageert het lichaam niet meer goed op insuline (ook wel insulineresistentie genoemd) of maakt het lichaam minder insuline aan. Diabetes type 2 heeft verschillende oorzaken. Weinig lichaamsbeweging, overgewicht, ongezond eten, roken, ouder worden en erfelijkheid vergroten de kans. Maar ook bij diabetes type 2 is, net als bij diabetes type 1, bij een deel van de mensen de oorzaak nog onbekend.
Diabetes type 2 is vaak moeilijk te herkennen. Mogelijke symptomen bij dit type zijn:
- veel dorst en een droge mond;
- vaak moeten plassen;
- veel moe zijn;
- last van de ogen;
- slecht genezende wondjes;
- kortademigheid;
- pijn in de benen bij het lopen;
- terugkerende infecties.
Prediabetes
Prediabetes gaat vooraf aan diabetes type 2. In deze fase reageert het lichaam al minder goed op insuline, de bloedsuikerwaarde is vaak al hoger. In de meeste gevallen zijn er bij prediabetes nog geen of weinig symptomen van diabetes. Als prediabetes niet wordt behandeld, kan het overgaan op diabetes type 2.
Zwangerschapsdiabetes
Zwangerschapsdiabetes is een tijdelijke soort diabetes die meestal weer direct na de bevalling verdwijnt. Uit onderzoek blijkt dat 7% tot 10% van de zwangere vrouwen last krijgt van deze vorm van diabetes. Net als bij prediabetes verhoogt zwangerschapsdiabetes de kans op type 2. Daarnaast lopen ook de kinderen in dit geval risico. Uit onderzoek blijkt dat 31% van de kinderen, waarvan de moeder zwangerschapsdiabetes heeft gehad, diabetes type 2 krijgt.
Diabetes type 1
Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte. In de meeste gevallen ontstaat dit type op jonge leeftijd. In de helft van de gevallen ontstaat diabetes type 1 voor het 30ste levensjaar, vooral bij kinderen. Deze vorm van diabetes is niet te voorkomen. Uit gegevens van de International Diabetes Federation blijkt dat de oorzaak van deze vorm van diabetes niet bekend is. Bij diabetes type 1 breekt het afweersysteem de cellen in de alvleesklier die insuline aanmaken af. Hierdoor stopt het lichaam met het produceren van insuline.
Diabetes type 1 wordt vaak snel ontdekt. Maar ook bij dit type kunnen vage klachten ervoor zorgen dat het pas na enkele maanden wordt ontdekt. Mogelijke klachten zijn:
- veel dorst;
- veel plassen;
- afvallen zonder reden;
- ziek/beroerd voelen;
- veel of juist geen honger hebben;
- wazig zien;
- misselijk zijn of overgeven.
Gevolgen van diabetes
Mensen met diabetes lopen risico op bijkomende lichamelijke gevolgen. Een te hoge bloedsuikerspiegel kan beschadigingen aan de bloedvaten en zenuwen veroorzaken. Dit kan problemen aan de ogen, maag en darmen, hart- en bloedvaten, huid, hersenen, nieren, gewrichten, mond, oren en depressie en vermoeidheid veroorzaken.
Diabetespatiënten hebben een hogere kans op één of meerdere chronische problemen. Denk hierbij aan aandoeningen aan het hart, de bloedvaten, de nieren of de tanden. De kans op deze problemen stijgt wanneer mensen de ziekte langer hebben. En door een hoge bloedsuikerwaarde, een te hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte. Het stabiel houden van de bloedsuikerspiegel draagt bij aan het voorkomen van de lichamelijke gevolgen van diabetes. Maar ook gezond leven en regelmatige controles verkleinen de kans op problemen.
Valincidenten door diabetes
Uit onderzoek blijkt dat ouderen met diabetes een grotere kans hebben op valpartijen. Onder de 65-plussers met diabetes valt ruim 30% vaker dan normaal. Bij mensen zonder diabetes ligt dat percentage lager dan 20%. De meest voorkomende oorzaken hiervan zijn pijn, een hoge bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) en het gebruik van verschillende geneesmiddelen. Valpartijen kunnen ernstige gevolgen hebben zoals botbreuken, een afname van mobiliteit maar ook valangst.
Behandeling van diabetes
De behandeling van diabetes is voornamelijk gericht op het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het voorkomen van complicaties. Verschillende typen diabetes vragen alleen wel om een andere behandeling. En daarnaast verschilt de behandeling ook van persoon tot persoon. De belangrijkste onderdelen van de behandeling zijn gezond eten, genoeg bewegen, niet roken, het innemen van medicijnen en het toedienen van insuline.
Behandeling diabetes type 2
Bij diabetespatiënten met type 2 is de behandeling door een huisarts vaak voldoende. Een huisarts kan er wel voor kiezen hulp in te schakelen van een internist of de patiënt door te sturen naar de internist. Er zijn verschillende soorten medicijnen die de bloedsuiker verlagen. Deze worden vaak gecombineerd met medicijnen die de bloeddruk en cholesterol verlagen. Wanneer medicijnen de bloedsuikerwaarde onvoldoende verlagen, wordt het injecteren van insuline voorgeschreven. In de meeste gevallen kunnen mensen echter door grondige aanpassen in de leefgewoonten de bloedsuikerspiegel weer stabiel krijgen. En mogen ze in sommige gevallen hierdoor zelfs het gebruik van medicijnen en insuline stopzetten.
Diabetes type 1 behandelen
Diabetespatiënten met type 1 staan altijd onder behandeling van een diabetesteam, bestaande uit een internist en diabetesverpleegkundige. Bij complicaties of medische problemen kan er altijd een andere specialist worden ingeschakeld. Diabetes type 1 is niet zomaar te genezen, maar het is wel belangrijk de bloedsuikerspiegel zo stabiel mogelijk te houden. Bij diabetes type 1 moet er meerdere malen per dag insuline worden geïnjecteerd. De hoeveelheid insuline wordt bepaald aan de hand van de bloedsuikerwaarde. Deze kan worden gemeten door middel van een bloedglucosemeter. Voor het toedienen van de insuline kan gebruik worden gemaakt van een insulinepen of een insulinepomp.
Meer over gezondheid